همان ماده خوراکی نرم و لطیف و کشدار که آب از دهان آدم سرازیر می کند! اما آیا خوردن آن مفید است یا مضر؟ چه خواصی دارد؟ اصلا سر و کله اش از کجا پیدا شده؟ چرا برخی می گویند بد و برخی دیگر می گویند خوب است؟ بگذارید در ادامه این مطلب درباره اینها بیشتر توضیح دهیم.
پاستیل از کجا آمد؟
می گویند یک کارگر ساده اما بسیار باتجربه در شیرینی پزی ای که تقریبا یک قرن پیش در کارخانه آبنبات سازی کار می کرد، برای این که بتواند درآمد بیشتری نصیب خود کند، هیچ چاره ای ندید جز آن که مواقع استراحتش در آشپزخانه خودش هم شیرینی خانگی بپزد و به مردم عرضه کند. استقبال مردم به دلیل این که به مشتریانش به جای قالب کردن جنسی فقط برای فروش بیشتر، کالایی خوب و بی نقص تولید و عرضه می کرد آن قدر زیاد شد که به فکر افتاد از همان دانسته هایش در کار قنادی استفاده کند و آبنباتی مخصوص بسازد. هانس ریگل، نام این آبنبات هایش را هاریبو گذاشت و با تغییری در قالب آنها و تولیدشان به شکل خرس، مردم آن زمان که معمولا یک یا دو نوع قالب برای پخت و عرضه شیرینی دیده بودند، بیش از شیرینی هایش به این آبنبات های او علاقه مند شدند. او سپس به فکر افتاد خلاقیتی دیگر را به کار بگیرد و مزه و طعم و حتی حالت آنها را نیز تغییر دهد. بنابراین با استفاده از مقداری طعم دهنده میوه ای و افزودن
ژلاتین به مایه اولیه آبنبات های خرسی خود، آنها را چنان ساخت که در عین نرمی، کمی هم سفت بودند، کش می آمدند، خوردنشان بخصوص برای بچه ها لذتبخش بود و بزرگ ترها هم دلشان می خواست بارها و بارها مزه آن را امتحان کنند!
پاستیل از چه ساخته شده؟
پاستیل های امروزی غیر از شکل و شمایل خرس، در قالب های متعددی تولید می شوند؛ از شکل حیواناتی مثل قورباغه و مرغ و زرافه گرفته تا میوه هایی مثل آلبالو و
توت فرنگی و سیب و پرتقال و
انار و اشیایی چون خودرو و بطری
نوشابه و... گرچه این محصولات اکنون تنوع زیادی در مزه و رنگ و شکل دارند، از یک نظر، تفاوت چندانی هم با آن پاستیل های اولیه ندارند. در فرآیند تولید، مقداری
ژلاتین برای ایجاد حالت شفافیت و چسبندگی، روغن خوراکی برای براق شدن، انواع اسانس های میوه ای براساس مزه و طعمی که مورد نظر است، رنگ ها و طعم دهنده های مجاز خوراکی، آب، شیرین کننده که می تواند شکر یا گلوکز باشد و چند افزودنی دیگر به کار گرفته می شود.
آنچه اکنون محل منازعه برای فایده دار بودن یا مضر بودن این مواد خوراکی است و به عنوان متهم در جایگاه همیشگی قضاوت های افراد می نشیند،
ژلاتینی است که در تولید این خوردنی ها به کار می رود.
ژلاتین چیست و چگونه ساخته می شود؟
ژلاتین ماده ای است که از
کلاژن یا پوست و استخوان حیوانات به دست می آید؛ نه بو دارد، نه مزه. نه قندی در آن است و نه چربی. مقداری زیاد از آن را پروتئین تشکیل می دهد و مقدار کمی هم
نمک و آب در آن یافت می شود.
در صنایع و کارخانجات تولید محصولات غذایی مرتبط با ژلاتین،
کلاژن حیوانات را هیدرولیز می کنند و از آن دو نوع ژلاتین به دست می آورند که بر حسب غلظت متفاوت است. همچنین یک نوع از آن به شیوه اسیدی به دست می آید و نوع دیگر به شیوه قلیایی. در اغلب موارد هم این گاوها، خوک ها و گاهی ماهی ها هستند که از آنها برای تهیه ژلاتین استفاده می شود.
منازعه میان موافقان و مخالفان
بله... درست خواندید:در برخی کشورها از خوک ها هم برای تولید ژلاتین بهره می برند. این یکی از همان مواردی به شمار می رود که محل مناقشه میان موافقان و مخالفان پاستیل است؛ اما فقط یکی از موارد. حتی اگر به دلایل دینی، در فرآیند مذکور از اعضای بدن خوک استفاده نشود و جای آن را گاو یا ماهی بگیرد، یک مورد دیگر در این منازعات، نحوه خاص استخراج ژلاتین از استخوان گاو است که متخصصان می گویند حتما باید از روش آنزیمی صحیحی استخراج شود وگرنه مشکل ساز خواهد بود.
همان طور که گفتیم، متخصصان تغذیه در بیان خواص و مضرات دو دسته شده اند. گروهی به کاربردها و فواید ژلاتین و پاستیل اشاره می کنند و خوردن آن را در حد معمول نه تنها مضر نمی دانند، کلی هم خاصیت و فایده برای آن ذکر می کنند. گروهی دیگر هم هیچ حد معمولی برای آن قائل نمی شوند و با بیان دلایل و استنتاج هایی از مضرات و بدی های آن می گویند. بگذارید ببینیم هر دو سوی ماجرا اصولا چه حرفی در این زمینه دارند.
خواص خوردن پاستیل و ژلاتین آن
طرفداران پاستیل و
ژله می گویند ژلاتین موجود در این
مواد غذایی انواع و اقسام خواص را پیش روی دردهای انسان می گذارد. می گویند
کلاژن خاصیت ضدالتهابی دارد؛ بنابراین دردهای مفصلی را کاهش می دهد و از ابتلا به
پوکی استخوان هم پیشگیری می کند. علاوه بر این، ژلاتین منبعی سرشار از پروتئین است که فرد می تواند با خوردن پاستیل یا ژلاتین بخشی از این ماده معدنی مورد نیاز برای کارکرد بهینه بدن را تامین کند. آنها به خاصیت دیگری هم اشاره می کنند که گلایسین موجود در این ماده خوراکی دارد:تقویت سیستم گوارش و بهینه کردن روند هضم و جذب غذا در بدن.
از دیگر فواید و خواص مورد نظر این دسته افراد درباره
ژله و پاستیل که در هر دو ژلاتین به کار رفته می توان به مواردی که در پی می آید نیز اشاره کرد:به
کاهش کلسترول خون کمک می کند،
اسید فولیک دارد که هم برای زنان خوب است و هم برای پیشگیری از نازکی مو، ویتامین B دارد که غیر از مزایای دیگرش برای
افسردگی خوب است، آمینواسیدهای آن سبب بهبود بافت های پوستی می شود و...
مخالفان هم دلایلی دارند
متخصصان تغذیه و کسانی که به این فهرست های بلندبالا از خواص پاستیل و ژلاتین و
ژله به دیده مخالف می نگرند، می گویند مواردی که موافقان برمی شمارند، جنبه تبلیغاتی دارد و نمونه هایشان نادرست است، زیرا در اولین گام باید دانست پاستیل جزو خوراکی های باارزش غذایی صفر محسوب می شود. به بیان دیگر این مواد پرکالری اما بی خاصیتند. آنها معتقدند پروتئین ژلاتین که موافقان از مزایای آن می گویند از جمله بی ارزش ترین پروتئین ها محسوب می شود و مقدار آن به قدری کم است که اصولا نمی تواند جایگزین پروتئین
مواد غذایی دیگر چون گوشت و مانند آن شود؛ اسیدهای آمینه، کلسیم و دیگر مواد معدنی و مغذی مورد نیاز بدن نیز در آن به اندازه ای نیست که بتواند کافی باشد. همچنین ذکر می کنند آنچه در این ماده خوراکی، بخصوص در پاستیل به کار رفته بیشتر طعم دهنده و اسانس مصنوعی است و بر عکس، شکر یا سایر مواد قندی موجود در آن به شدت برای سلامت مضر است.
بالاخره خوب است یا بد؟
برای بسیاری از آدم ها، خوردن یکی از لذتبخش ترین امور در دنیاست! بخصوص اگر آن ماده غذایی به گونه ای تهیه شده باشد که به قول معروف باب طبع ذائقه فرد هم باشد. از سوی دیگر اغلب متخصصان تغذیه توصیه می کنند خوردن هر ماده خوراکی، حتی تنقلات پرکالری و بی خاصیت هم اگر در حد عقلانی باشد، مشکلی پیش نخواهد آورد؛ یعنی تعادل حفظ شود، مسائل بهداشتی رعایت شود، جایگزین مواد خوراکی با ارزش غذایی نشود، میزان کالری سنجیده شود و...
با این حساب، گمان می رود بین جدال موافقان و مخالفان، اکنون بتوان تکلیف را طوری مشخص کرد که به قول معروف نه سیخ بسوزد نه کباب!
توصیه های ایمنی برای پاستیل خورهای حرفه ای
پاستیل یکی از محبوب ترین ها در بازار شکلات و شیرینی و آبنبات است. احتمالا کسی نیست که تاکنون پاستیل نخورده باشد و بعد از این هم کسی نخواهد بود که آن را کنار بگذارد، ولی اگر شما جزو پاستیل خوران قهار هستید بهتر است چند آگاهی و چند توصیه را پیش از خوردن این خوشمزه ها مدنظر داشته باشید تا سلامت تان به خطر نیفتد.
* به خاطر بسپارید در برخی پاستیل ها که مشخصات مجوزهای استاندارد روی بسته آنها درج نشده یا تقلبی است، نوعی واکس استفاده می شود که برای براق کردن سطح پاستیل به کار می رود. واضح است این واکس های غیرمجاز باعث به خطر انداختن سلامت می شوند.
* به دلیل نوع چربی و شیرینی مورد استفاده در پاستیل ها زیاده روی در خوردن آن می تواند مشکل ساز باشد.
* ترکیبات مخصوص پاستیل، تاحدودی همانند پفک چسبنده است. این ترکیبات سبب چسبیدنشان به پرزهای زبان و درزهای میان دندان ها می شود و نه تنها برای بهداشت و سلامت دهان و دندان مضر است، بلکه باعث سرعت گرفتن
پوسیدگی دندان ها می شود، مگر این که بلافاصله پس از خوردن
مسواک بزنید؛ البته بسیارند کسانی که حاضرند دندانشان آسیب ببیند، اما مزه و طعم آنچه خورده اند را مدت بیشتری زیر زبانشان احساس کنند!
* دندانپزشکان توصیه می کنند در صورت تمایل به خوردن پاستیل آن را نجوید. بگذارید آرام آرام درون دهانتان آب شود تا هم مزه اش را بیشتر حس کنید هم کمتر باعث چسبیدن به دندان هایتان شود؛ البته همچنان تاکید دارند پس از خوردن پاستیل بلافاصله دندان ها را
مسواک کنید.
* برخی تولیدکنندگان ادعا می کنند در محصولات پاستیل خود از شکر یا قند طبیعی استفاده نکرده اند تا برای کسانی که به
دیابتمبتلا هستند مشکلی از این نظر نباشد. این تا بخش زیادی فقط یک ادعاست. یادتان باشد برای شیرین کردن مزه محصولاتی که با عنوان بدون قند تبلیغ می شود از ساکاروز یا همان شیرین کننده مصنوعی استفاده می شود که معمولا
نوشابه های معروف به رژیمی هم درصدی از آن را دارند. ساکاروز و قندهای مصنوعی کبد را به فعالیت بیشتر برای سم زدایی از آن وامی دارد و به دلیل نیاز به آب بیشتر، کلیه هم در این روند شرکت می جوید. از این رو لازم است قبل از خرید یا خوردن مواد دارای ساکاروز این مشکلات را در نظر بگیرید.
* پاستیل هایی که با قند و شکر طبیعی تولید شده اند به شدت چاق کننده اند. علاوه بر این زیاده روی در خوردن آنها باعث بالا رفتن میزان
قند خون می شود. مراقب باشید سلامت تان را به خطر نیندازید.
* دقت کنید در مواد مورد استفاده پاستیل و محصولاتی که می خرید نامی از پریون ذکر نشده باشد. طبق برخی گزارش ها این پروتئین که در برخی پاستیل ها استفاده می شود، ممکن است باعث بروز بیماری شود.
* در خرید و خوردن پاستیل های خارجی دقت بیشتری کنید. برخی کشورها در تهیه ژلاتین لازم برای تهیه محصول پاستیل یا ژله های آماده خود از
کلاژن پوست و استخوان خوک استفاده می کنند. ژلاتین تهیه شده از گاو و ماهی مشکل شرعی ندارند.
* طبق یکی از گزارش های سازمان غذا و داروی آمریکا، روش تهیه ژلاتین روند مخصوصی دارد که اگر به درستی دنبال نشود احتمال منتقل شدن بیماری های دامی به انسان با استفاده از محصولات به دست آمده از آنها بالا می رود.
منبع تصویر: قاشق چنگال
